ગાડી ચલાવતી વખતે ઊંઘ આવવા પાછળ છે આ કારણ, આંખનું મટકું માર્યા વગર આ રીતે સુરક્ષિત કાર ચલાવો
ઉનાળુ વેકેશન એટલે ઉનાળાની રજાઓ ચાલી રહી છે. આ સમયે આપણે ઘણીવાર આપણી કારમાં દાદા-દાદી સાથે રોડ ટ્રિપ પર જવાની યોજના બનાવીએ છીએ. લાંબા રૂટ પર કાર ચલાવતી વખતે ઘણી વખત ઊંઘ આવવા લાગે છે. વારંવાર બગાસા આવે છે પછી ઊંઘ પણ આવે અને છેલ્લે અકસ્માત થાય છે. આજે વાત કરીએ ડ્રાઇવિંગ કરતી વખતે ઊંઘી જવાની. આ ઊંઘ કે નિદ્રાને કેવી રીતે દૂર કરવી. વાહન ચલાવતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
અકસ્માત માટે ઊંઘ જવાબદાર હોવાનું કહેવાતા આ ચાર તારણો
વિશ્વ બેંકના અભ્યાસમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સ્લીપ ડિસઓર્ડરને કારણે રોડ અકસ્માતનું જોખમ 300% વધી જાય છે. 2021માં ડો. કીર્તિ મહાજન અને IIT બોમ્બેના પ્રોફેસર નાગેન્દ્ર વેલાગાએ માર્ગ અકસ્માતો સંબંધિત એક અભ્યાસ હાથ ધર્યો હતો, જેમાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે જે વાહનચાલકો યોગ્ય રીતે ઊંઘતા નથી અથવા જેઓ પાંચ કલાકથી ઓછી ઊંઘ લે છે તેઓ અકસ્માતનો ભોગ બને છે. 2020માં કેરળના પરિવહન અધિકારીઓએ એક સર્વે કર્યો હતો, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે હાઇવે પર યોગ્ય રીતે ઊંઘ ન લેનારા ડ્રાઇવરો 40% રોડ અકસ્માતો માટે જવાબદાર છે. 300 કિલોમીટરના આગ્રા-લખનઉ એક્સપ્રેસવે પર સેન્ટ્રલ રોડ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા 2019માં એક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે 40% માર્ગ અકસ્માતો ડ્રાઇવરની ઊંઘને કારણે થાય છે.
કારમાં બેસીએ છીએ. લાંબા રૂટ પર જવાની તૈયારી કરીએ છીએ. થોડે દૂર ચાલ્યા પછી આંખો આપોઆપ બંધ થવા લાગે છે. એ હાઇવે હાઇપોરિસ સાથે સંબંધિત છે. મતલબ કે જ્યારે તમારે ક્યાંક મુસાફરી કરવાની હોય, ત્યારે જતાં પહેલાં મનમાં ઘણા વિચારો આવે છે, જેમ કે કોઈ સામાન છોડવો નહીં, મોડું ન થવું, સમયસર નહીં પહોંચો તો આગળની સફર કેવી રહેશે, આવી અનેક બાબતો. એને કારણે ઘણીવાર લોકો મુસાફરી કરતાં પહેલાં યોગ્ય રીતે સૂઈ શકતા નથી. પછી જ્યારે તમે કારમાં બેસો ત્યારે મન હળવું થાય છે અને તમને ઊંઘ આવવા લાગે છે. એને હાઈવે હાઇપોરિસ કહેવાય છે.
કાર ચલાવતી વખતે ઊંઘ આવે છે, આ સમયગાળા દરમિયાન વાહન ચલાવશો નહીં, બપોરે 1 થી 3 વાગ્યા સુધી: બપોરના ભોજન પછી, બ્લડશુગરમાં અચાનક વધારો થાય છે અને પછી એ ઝડપથી ઘટે છે, જેના કારણે વ્યક્તિ થાક અનુભવે છે અને પછી નિદ્રા લે છે. સવારે 2થી 5: આ ગાઢ ઊંઘનો સમય છે. આ સમયે ડ્રાઈવરની સતર્કતા ઓછી થઈ જાય છે.
ચાલતા વાહનમાં ધ્રુજારીથી ઊંઘ આવી જાય છે. વિજ્ઞાનમાં આ સમગ્ર પ્રક્રિયાને રોકિંગ સેન્સેશન કહેવામાં આવે છે. મતલબ કે જ્યારે તમે પ્રવાહમાં આગળ વધતા રહો છો ત્યારે ઊંઘ આવવા લાગે છે. ત્યારે જ તેઓ કારમાં બેસીને સૂઈ જાય છે. બેસીને સૂવાની આદત, ડિપ્રેશન, હાઇપરટેન્શન જેવી તબીબી સમસ્યાઓને કારણે આરામ થતાં જ ઊંઘ આવવા લાગે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ મોડી રાત્રે સૂઈ જાય અને સવારે વહેલા જાગી જાય. તેથી શારીરિક રીતે તે આખો દિવસ ફિટ રહેશે નહીં. આ દરમિયાન જો તમે વાહન ચલાવો છો તો તમને ઊંઘ આવવા લાગે છે.
નેશનલ સ્લીપ ફાઉન્ડેશનના રિપોર્ટ અનુસાર, સારા અનુભવ માટે સરેરાશ વ્યક્તિને દરરોજ રાત્રે 7થી 9 કલાકની ઊંઘની જરૂર હોય છે, પરંતુ 73% લોકો નિયમિત રીતે તેમની ઊંઘ પૂરી કરી શકતા નથી. જો તમને દિવસ દરમિયાન ઊંઘ આવતી હોય તો તેની અવગણના ન કરવી જોઈએ. કેટલીકવાર આ કોઈ ગંભીર રોગનાં લક્ષણો પણ હોઈ શકે છે. ચાલો… સમજીએ…
નાર્કોલેપ્સી: આ એક ક્રોનિક સ્લીપ ડિસઓર્ડર છે, જેમાં દિવસ દરમિયાન ખૂબ ઊંઘ આવે છે અને અચાનક ઊંઘ આવવા લાગે છે. આ રોગ સામાન્ય રીતે આનુવંશિક સ્થિતિને કારણે થાય છે. આ સિવાય હોર્મોન લેવલમાં કોઈપણ પ્રકારનો ફેરફાર અને મેનોપોઝના કારણે પણ આ સમસ્યાઓ થવા લાગે છે.
માનસિક બીમારી: એવી ઘણી પરિસ્થિતિઓ છે, જે દિવસના સમયે ઊંઘનું કારણ બને છે. માનસિક બીમારીમાં ઊંઘ જ હોવી જોઈએ એવું જરૂરી નથી, પરંતુ કેટલાક લોકોમાં એવું જોવામાં આવ્યું છે કે જો તેમને ડિપ્રેશન અથવા એન્ઝાઈટી ડિસઓર્ડર જેવી સમસ્યા હોય તોપણ તેમને દિવસ દરમિયાન ઊંઘ આવવા લાગે છે.
સ્લીપ એપનિયા: આ એક ગંભીર સ્લીપ ડિસઓર્ડર છે, જેના કારણે રાત્રે સૂતી વખતે અચાનક વચ્ચે ગૂંગળામણ થવા લાગે છે. આ સ્લીપ ડિસઓર્ડરને કારણે રાતની ઊંઘ પૂરી નથી થતી, જેના કારણે દિવસ દરમિયાન ઊંઘ આવે છે.
વિટામિન B12 ની ઊણપ: આપણા શરીરમાં આવાં ઘણાં પોષકતત્ત્વો છે, જે આપણી ઊંઘ સાથે યોગ્ય સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે. શરીરમાં વિટામિન B12ની ઊણપને કારણે વ્યક્તિ રાત્રે યોગ્ય રીતે ઊઘી શકતી નથી. આ પછી દિવસ દરમિયાન કામ કરતી વખતે, થાકને કારણે વ્યક્તિ ઊંઘવા લાગે છે. કાર ચલાવતી વખતે જો ડ્રાઈવર ઊંઘી જાય તો કારમાં બેઠેલા તમામ લોકોના જીવ જોખમમાં છે.
કારને તરત જ રોકોઃ જો તમને વારંવાર બગાસાં આવતાં હોય તો… આંખ ઝબકવા લાગે છે અથવા ડ્રાઇવિંગ કરતી વખતે તમારું માથું એક તરફ નમવા લાગે છે, તો તરત જ કારને રોકો. થોડીવાર આરામ કરો.
જે કોઈ ડ્રાઈવરની સીટની બાજુમાં બેસે છે તો તેણે પણ સૂવું જોઈએ નહીં. લાંબા રૂટ પર ડ્રાઇવર સાથે નિયમિત વાત કરો. જેથી તેનું મન આરામની સ્થિતિમાં ન જાય. જેમને ખોરાક ખાધા પછી ઝડપથી ઊંઘ આવે છે તેઓ જમ્યા પછી તરત જ વાહન ચલાવશો નહીં. જો તમે લોંગ ડ્રાઈવ પર હો તો થોડીવારમાં નાસ્તો, ફળો ખાવાનું રાખો.
ડ્રાઇવિંગ કરતી વખતે કંટાળો નહીં. મનને એક્ટિવ રાખવા માટે કેન્ડી, ચ્યુઇંગ ગમ, વરિયાળી ચાવવાનું રાખો, જેનાથી મન સક્રિય અને વ્યસ્ત રહેશે. જો તમારે લાંબા અંતર સુધી વાહન ચલાવવાનું હોય તો દર થોડા કલાકે ચા અને કોફી પીતા રહો, જેમાં કેફીન હોય છે. એને કારણે ઊંઘ અને આળસ દૂર થશે અને સતર્ક પણ રહેશે.
ડ્રાઇવિંગ કરતી વખતે તમારી સાથે પાણીની 4 બોટલ રાખો. નિયમિત પાણી પીતા રહો. દર એક કલાકે ઠંડા પાણીથી મોં ધોવાનું રાખો. ઊંઘ ન આવે એ માટે ડ્રાઇવિંગ કરતી વખતે સંગીત સાંભળો. શક્ય હોય તો મનગમતું ગીત વગાડો. આ તમને ધ્યાન કેન્દ્રિત અને સજાગ રાખશે.
જો તમને ફરીથી ઊંઘ આવતી હોય તોપણ ડ્રાઈવિંગ બિલકુલ ન કરો. બીજા કોઈને કાર ચલાવવા દો. અથવા નજીકની રેસ્ટોરન્ટ, હોટલ, પેટ્રોલ પંપ, બસ સ્ટોપ, રેલવે સ્ટેશન જેવાં સલામત સ્થળે કાર પાર્ક કરો. આ પછી થોડીવાર માટે તમારી ઊંઘ પૂરી કરો. એનાથી એનર્જી પાછી આવશે.
